دریچه پیشابراه خلفی (Posterior Urethral Valve)
در حالت طبیعی ادرار پس از تولیدشدن در کلیه به‌وسیله دو لوله به نام حالب وارد مثانه می‌شود و سپس توسط پیشابراه (Urethra) به خارج از بدن هدایت می‌شود. پیشابراه مانند یک لوله است که از مثانه خارج شده است. در پسران و مردان ابتدای مسیر پیشابراه از پروستات عبور می‌کند و به آن پیشابراه خلفی (مجرای خلفی) می‌گویند.
در پسران گاهی اوقات یک بافت اضافه در پیشابراه خلفی در نزدیکی مثانه تشکیل می‌شود. این بافت؛ مانند یک دریچه عمل می‌کند و مانع خروج راحت ادرار از مثانه می‌شود به همین دلیل به آن دریچه پیشابراه خلفی یا Posterior Urethral Valve می‌گویند. در حضور این دریچه ادرار نمی‌تواند به‌راحتی از مثانه خارج شود در نتیجه مثانه تحت‌فشار قرار می‌گیرد و بزرگ می‌شود. فشار در مثانه به حدی زیاد است که ادرار به سمت حالب‌ها و کلیه‌ها هم برمی‌گردد و باعث آسیب به جدار و ساختار آن‌ّ‌ها می‌شود.
علت ایجاد بیماری POV چیست؟
دریچه پیشابراه خلفی یک بیماری مادرزادی است و در زمان جنینی به وجود می‌آید. این بیماری فقط جنین‌های مذکر را درگیر می‌کند و در دختران وجود ندارد. از هر ۸ هزار تولد یک کودک دچار این اختلال است. بروز این بیماری به‌صورت تصادفی است و قابل‌پیش‌بینی و پیشگیری نیست هرچند باتوجه‌به شواهد جدید زمینه ژنتیکی هم برای آن مطرح شده است.
علامت‌ها و نشانه‌های بیماری POV چیست؟
چون زمان ایجاد این اختلال در دوران جنینی است ممکن است اولین شواهد آن در سونوگرافی‌های مادر در حین بارداری دیده شود. در سونوگرافی قبل از تولد ممکن است تورم مثانه و کلیه‌ها (هیدرونفروز) دیده شود. در مواردی برای تشخیص دقیق‌تر ممکن است مادر باردار تحت MRI قرار بگیرد.
اگر شدت بیماری کم باشد و یا در زمان جنینی تشخیص داده نشود، علامت‌ها و نشانه‌های زیر ممکن است در کودک دیده شوند.
- عفونت در سیستم ادراری
- جریان ضعیف ادرار
- سختی در ادرارکردن
- تکرر ادرار در کودک
- شروع ناگهانی بی‌اختیاری ادراری
- ناتوانی کودک در وزن‌گیری (اختلال رشد)
- نارسایی کلیه
POV چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص این بیماری بر اساس یافته‌های تصویربرداری است. معمولاً اولین روش تصویربرداری که مورداستفاده قرار می‌گیرد سونوگرافی از سیستم ادراری است. در سونوگرافی تورم کلیه‌ها (هیدرونفروز)، تورم حالب‌ها (هیدرویورتر) و بزرگ و ضخیم‌شدن مثانه دیده می‌شود.
روش عکس‌برداری دیگر که برای تأیید تشخیص استفاده می‌شود تصویربرداری از مثانه و مجرا در حین ادرارکردن (Voiding Cystourethrogram) یا VCUG با استفاده از ماده حاجب است. در نهایت ممکن است نیاز به دیدن درون مجرا توسط دوربین (سیستوسکوپی یا Cystoscopy) هم وجود داشته باشد.
چه روش‌های درمانی برای POV وجود دارد؟
اولین و مهم‌ترین اصل در درمان این بیماری برقرارکردن یک مسیر مطمئن برای تخلیه ادرار است. روش درمان برش دریچه تحت دید مستقیم است که با وسایل و تجهیزات مخصوص در اتاق عمل انجام می‌شود. در مواردی که بیماری بسیار شدید است یا عوارض زیادی به‌جای گذاشته باشد ممکن است نیاز به جراحی‌های پیشرفته وجود داشته باشد.
